Klima nedir nasıl çalışır?

Önceki zamanlarda klimalar, sadece soğutma amaçlı kullanılmış olsalar da, günümüzde artık özellikle inverter tipi (tasarruflu ve daha yüksek performanslı) klimaların icat edilmesiyle beraber ısıtma amacıyla da tercih edilmektedirler.

Kullanılan klima tipleri ise inverter ve on off tipi klimalardır. İnverter klimalar; Mono split, Multi Split ve Vrf klimalardır. Klimalar da diğer elektro mekanik cihazlar gibi arızalar yapabilmektedir. Bu arıza durumlarında klimanın markasına göre klima arıza kodları ve Klima Soğutmuyor yazılarımıza göz atabilirsiniz.

Klima Çeşitleri

Günümüzde en çok kullanılan klima çeşitleri duvar tipi klimalardır. Bunun yanı sıra salon tipi, kaset tipi, gizli tavan tipi, yer tavan tipi ve döşeme tipi klimalar kullanılmaktadır. Ayrıca eski tip pencere tipi klimalar, portatif mobil klimalar da mevcuttur.

Duvar tipi Klimalar

Duvar tipi klimalar; genellikle konut ve ofislerde sık kullanılan, arkasında bulunan askı sacını duvara monte ederek kurulumu yapılan yaygın bir klima çeşididir.

Duvar tipi klimaların ön panelinde; derece ve arıza kodlarını belirten bir gösterge ekranı, uzaktan kumandadan kontrol edilebilmesi için bir kızıl ötesi alıcı gözü, serpantinlerde yoğuşan sıcak ve soğuk havayı içeriye aktarmakla görevli bir fan motoru ve kanadı, fanın içeriye gönderdiği havayı yukarı ve aşağı yönlendiren flap kapakçığı, ön panelin içerisinde bir manuel çalıştırma anahtarı ve temiz hava filtreleri bulunur.

Duvar tipi klimalar; soğutma modunda çalıştıklarında, iç ünitelerinde hava yoğunlaşması sonucu doğal bir su üretir. Bu üretilen su, içerisinde bulunan drenaj tavasından akar, drenaj hortumu vasıtasıyla bir tesisata veya dış mekana tahliye edilir.

Duvar tipi klimalarda bir drenaj pompası bulunmamaktadır. Üretilen suyun meyilli bir şekilde tahliye edilmesi gerekir. Aksi takdirde su, içeriye geri gelir ve klimanın altından veya ön tarafından içeriye akar.

Böyle bir ihtimalden dolayı duvar tipi klimaların herhangi bir elektronik eşyanın, özellikle TV ünitelerinin üst kısımlarına monte edilmesi önerilmez.

Duvar tipi klimaların periyodik genel bakımları; klimanın paneli(kapağı) komple sökülerek, filtreleri, serpantin(petek) bölümü ve fan kapakçığı özel klima bakım ilacı ile yıkanır ve durulanır.

Sadece filtreleri temizlemek ve kapak sökülmeden bakım yapmak, klimanın aynı performansta çalışmaya devam etmesi için yeterli olmaz.

Klimanın bakımının belli aralıklarla yapılmaması, hem klimanın performansını düşürür ve arızalara yol açar, hem de insan sağlığı açısından olumsuz durumlar oluşturur.

Kaset tipi Klimalar

Kaset tipi klimalar; genelde iş merkezlerinde kullanılan, asma tavan boşluğu olduğu yerlere montajı yapılan, 4 yönlü, 2 yönlü ve tek yönlü üfleme modeli çeşitliliğine sahip klimalardır.

4 adet saplama tij ile asma tavan içerisine monte edilirler ve sadece kapak kısmı görülür. Mono split, Multi split ve VRF sistemlerinin hepsinde kullanılabilirler.

Çeşidine göre 4, 2 veya tek üfleme kapakçığı bulunur. Izgara gibi görülen bölgesinde kirli havayı çeken filtresi ve serpantinlerde yoğuşan sıcak ve soğuk havayı içeri yönlendiren fan motoru ve kapakçığı bulunur. Elektronik kart bölümü de aynı yerdedir.

Kaset tipi klimalarda; yoğuşma sonucu oluşan suyu tahliye etmek için drenaj pompası mevcuttur. Bu drenaj pompası suyu yaklaşık 1 metre yukarıya gönderebilir.

Kaset tipi klimaların bakımları; ızgara bölümündeki kapak sökülerek filtreleri, fan kapakçığı ve serpantini temizlenir.

Gizli Tavan tipi Klimalar

Gizli tavan tipi klimalar; yaygın olarak iş merkezleri ofisler, rezidanslar ve sosyal tesisler gibi alanlarda, genellikle VRF sistemlerinde kullanılırlar.

Üfleme ve emiş olarak 2 bölgeden oluşurlar. Düşük ve orta statik tiplerinde serpantin kısmı üfleme, fan motorlarının olduğu kısmı emiş bölgesidir. Yüksek statik tiplerinde ise tam tersidir.

Üfleme ve emiş kısımlarına havalandırma kanalları bağlanarak, mekanda üfleme ve emiş yapılacak yerlere kanallarla taşınırlar ve üfleme ve emiş menfezlerine bağlanırlar.

Kaset tipi klimalarda olduğu gibi, gizli tavan tipi klimalarda da oluşan suyu tahliye etmek için drenaj pompaları mevcuttur.

Klimayı kontrol etmek için çoğunlukla duvara monte edilen kablolu kumandalar kullanılır. Uzaktan kumandayla kontrol edebilmek için, ekstra bir alıcı göz gerekir.

Gizli tavan tipi klima monte edildikten sonra, herhangi bir arıza durumunda elektronik kart bölümüne müdahale edebilmek ve filtre temizliğinin yapılabilmesi için tavanda klima erişimine uygun bir bölgeye müdahale kapağı yapılması gerekir.

Salon tipi Klimalar

Salon tipi klimalar; görünümü buz dolabını andıran, önden üflemeli, monofaze(220v) ve trifaze(380v) elektrikle çalışan, trifazeyle çalışan tiplerinde ısıtmaya yardımcı ekstra bir rezistans özelliği bulunan, genellikle split klima sistemlerinde tercih edilen bir klima çeşididir.

Salon tipi klimaların ön yüzeyinde kumanda paneli, ısıyı yönlendirme flap kapakçıkları, fan motoru ve serpantin bulunur.

Duvar tipi klimalarda olduğu gibi, suyu tahliye etmek için drenaj pompası bulunmaz. Drenaj tesisatının meyilli bir şekilde çekilmesi gerekir.

Salon tipi klimaların bakımlarını yapmak için tüm kapakları sökülür. Filtre ve fan kapakçığı temizliği yapılır. Serpantin bölgesi ister tamamen sökülerek, ister üzerindeyken klima bakım ilacıyla yıkanıp durulanır.

Yer Tavan tipi Klimalar

Yer Tavan tipi klimalar; hem tavana hem de yere yakın bir yere duvara asılan, genellikle split klima sistemlerinde kullanılan bir klima çeşididir.

Yer Tavan tipi klimalarda; duvar ve salon tiplerinde olduğu gibi su tahliyesi için drenaj pompası bulunmaz. Drenaj tesisatının meyilli bir şekilde çekilmesi gerekir.

Monofaze ve trifaze elektrikle çalışan çeşitleri vardır.

Klima Tipleri

Klima çeşitlerinden bahsetmiştik. Bu klima çeşitlerinin farklı tipte çalışan sistemleri vardır. Şimdi bunlara göz atalım.

Mono Split Klima nedir nasıl çalışır?

Mono split klimalar; tek iç ve tek dış üniteden oluşan klimalardır. İnverter ve on off sistemlerde de bulunurlar. Genellikle duvar tipi klimalar tercih edilseler de diğer klima çeşitlerinin kullanıldıkları da görülmektedir.

Mono Split klimanın soğutmada çalışma prensibi şöyledir;

• Uzaktan kumanda soğuk mod ve 18-25 arasında ayarlı iken, açma düğmesine basıldığında klima alıcı gözü sinyali alır ve iç ünite elektronik kart üzerindeki işlemciye sinyali gönderir ve iç ünite fanı çalışmaya başlar.

• İşlemci dış üniteyi çalıştırmak için sinyal kablosu vasıtasıyla komutu gönderir. Yaklaşık 3 dakika içerisinde dış ünite kompresörü ve dış fan motoru çalışmaya başlar.

• Dış ünitede bulunan kompresör gazı sıkıştırıp ısıtır ve buhar halde dış ünite eşanjörüne gönderir.

• Eşanjörde dolaşan buhar halindeki gaz, dönen fanın sirkülasyonun yardımıyla dış ortamla ısı alışverişi yapar ve buhar halindeki sıcak gaz likit hale yani sıvı haline dönüşür.

• Bu sıvı haldeki sıcak gaz dış ünitedeki ince kılcal borulardan geçerken soğur ve ince likit borusundan iç üniteye gönderilir.
• İç ünite serpantinlerinde yoğuşan bu soğuk gaz, iç ünite fanı yardımıyla iç ortama soğuk hava olarak aktarılır.
• Bu yoğuşan gaz tekrar buhar halini alır ve kalın dönüş borusundan tekrar dış ünite kompresörüne döner. Bu işlem sürekli devam eder.

Mono Split klimanın ısıtmada çalışma prensibi şöyledir;

• Uzaktan kumandadan sıcak mod ve 25-30 derece aralığında ayarlı iken, açma düğmesine basıldığında alıcı göz iç ünite elektronik kartındaki işlemciye sinyal gönderir.
• İşlemci sinyali direkt dış üniteye gönderir, iç ünite fanını iç ortama serin hava gitmesini önlemek için açmaz.
• Dış ünite devreye girer. Kompresör , fan motoru ve 4 yollu vana çalışır.
• Kompresör ısıttığı gazı, 4 yollu vana üzerinden dış ünite eşanjörüne göndermez, direkt kalın borudan iç üniteye gönderir.
• İç üniteye gelen buhar halindeki sıcak gaz, fan yardımıyla sıcak hava olarak iç ortama aktarılır.
• İç ünite serpantininde dolaşan buhar haldeki gaz, sıvı hale gelir ve ince likit borusundan dış ünite kompresörüne döner.

Multi Split Klima nedir nasıl çalışır?

Multi split klimalar, tek bir dış ünite ile birden fazla iç üniteyi besleyen ve çalıştıran klima sistemleridir. Fazla yer kaplamamaları tercih edilme sebeplerinden biridir.

Fakat dış ünite her hangi bir şekilde arıza durumuna geçerse, bu arıza bütün iç ünitelerin çalışmamasına sebep olacaktır. Bu da dezavantajı olarak görülmektedir.

Multi split klimaların da çalışma prensibinin temeli mono split klima ile aynıdır.

Fakat tek bir dış ünite ve birden fazla iç ünite olduğu için çalışma sisteminde bazı farklılıklar vardır.

Mesela tek bir iç ünite soğutmada veya ısıtmada çalıştırıldığında, dış ünite gazı bütün iç ünitelere göndermez. Sadece çalıştırılan klimaya gönderir.

Vrf Klima nedir nasıl çalışır?

Vrf klima sistemleri, tek bir dış ünite veya dış ünite grubuyla, çok sayıda iç üniteyi birbirinden bağımsız bir şekilde yöneten klima sistemleridir.

Bu özellikleri neticesinde plazalar, hastaneler, oteller ve fabrikalar gibi büyük çaplı binalarda tercih edilmektedirler.

Bir dış ünite veya dış ünite grubuna bağlanan tek bir boru hattıyla, dağıtıcı branşmanlar(jointler) kullanılarak çok sayıda ve farklı çeşitte klima ünitelerini tek bir kontrol merkezinden çalıştırabilirler.

Bu özelliği sayesinde istenen bölgenin iklimlendirilmesi yapılabilir ve enerji tasarrufu sağlanmış olur.

Dış üniteden gönderilen soğutucu gaz, tüm tesisatı ve iç üniteleri dolaşır ve tekrar dış üniteye döner.

Dış ünitede bulunan EEV yani elektronik genleşme valfi, DC kompresörleri, basınç ve sıcaklık sensörleri sayesinde, iklimlendirilmesi istenen bölgelerin, istenilen sıcaklıkta tutulmasını sağlarlar ve gereksiz enerji tüketilmesini önlerler.

3 Borulu (Heat Recovery) Vrf Klima Sistemi

Standart 2 borulu Vrf sistemlerinde soğutucu gaz tek bir hat üzerinden tüm iç üniteleri dolaşıp soğuttuktan veya ısıttıktan sonra, dönüş borusu üzerinden tekrar dış ünite kompresörüne dönmektedir. Bu işlem, klimalar kapatılmadığı sürece devam eder.

2 borulu Vrf sistemlerinde tek bir bakır boru (likit ince boru) hattı üzerinden ısıtma veya soğutma yapıldığı için, sistem tek bir çalışma modunda çalışabilir. Yani, sistemdeki klimalar ya tamamen soğutmada yada tamamen ısıtma çalıştırılabilir. Farklı modlarda çalışma denendiğinde sistem hata verir.

3 Borulu Vrf Klima Sistemlerinde ise, 3 boru hattı kullanılmaktadır. 2 borulu sistemlerde soğutucu gaz tek bir hat üzerinden dolaşırken 3 borulu sistemlerde bakır boru hattında BP BOX denilen kutular kullanılmaktadır.

Dış ünite iki bakır boru hattından hem sıcak hem soğuk gazı BP BOX ünitelerine gönderir. BP BOX üniteleri bu sıcak ve soğuk gazı içerisinde bulunan EEV valfler ile iç ünitelere gönderir. Yani ısıtmada çalıştırılan klimalara sıcak gazı, soğutmada çalıştırılan klimalara soğuk gazı gönderir.